با ادامه روند تخلیه کارکنان سفارت‌های خارجی از سودان و شروع سازماندهی تخلیه اتباع خارجی از تمام مناطق این کشور، نگرانی شهروندان سودان از آینده بیشتر می‌شود؛ زیرا آن‌ها می‌دانند که تصمیم تخلیه نشان‌دهنده اعتراف کشورهای عربی و جامعه بین‌المللی به شکست همه تلاش‌ها برای پایان دادن به درگیری‌های مسلحانه در روزهای آغازین جنگ در این کشور است. به این معنا که درگیری در آینده آنچنان طولانی و گسترده می‌شود که تخلیه دیپلمات‌ها و اتباع خارجی به‌شدت دشوار خواهد بود.

این اقدام همچنین بیانگر این واقعیت است که توازن قوا میان دو نیروی متخاصم مانع حل‌وفصل سریع نبرد به نفع یکی از دو طرف درگیر می‌شود. به همین دلیل، درگیری که بر سر کنترل تاسیسات مهم دولتی در خارطوم ادامه دارد، به جنگ علیه مواضع یکدیگر تبدیل شده است؛ به‌ویژه اینکه نیروهای متخاصم به مواضع یکدیگر در مجاورت فرودگاه بین‌المللی خارطوم، ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح و کاخ ریاست‌جمهوری حمله می‌کنند. با این حال، تاکنون از پیروزی قاطع و روشن یک طرف بر طرف دیگر هیچ خبری در دست نیست و تنها مورد مستثنا از این امر، فرودگاه شهر مروی است.

ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع توانایی‌های خود در میدان نبرد را همچنان حفظ کرده‌اند. هرچند درگیری تاکنون به پایتخت و برخی شهرهای دیگر سودان محدود است، تداوم جنگ می‌تواند بحران را به سایر نقاط این کشور پهناور هم بکشاند. در این‌ صورت هر یک از طرفین می‌تواند جنگی چندجبهه‌ای و طولانی‌مدت به راه‌ بیندازد که مشابه جنگ بین گروه‌های شبه‌نظامی باشد که همه ابزارها و ویژگی‌های لازم برای طولانی‌تر کردن چنین جنگ‌هایی را در دست دارند.

هر دو طرف متخاصم به منابع مالی هنگفت و مقدار زیادی سلاح و مهمات دسترسی دارند. آن‌ها روابط درهم‌تنیده منطقه‌ای و بین‌المللی هم دارند که در صورت طولانی شدن جنگ، می‌توانند روی آن‌ها حساب کنند. هفت کشور همسایه و سایر قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله آمریکا و روسیه (از طریق مزدوران گروه واگنر) و دیگران هم در درگیری نقش فزاینده‌ای خواهند داشت.

سودان مانند همسایگانش از جمله لیبی، اتیوپی، سومالی، اریتره، چاد و برخی کشورهای آفریقایی دیگر، می‌تواند در طول زمان به عرصه درگیری‌های مسلحانه طولانی‌مدتی تبدیل شود که خاموش کردن آتش آن به‌شدت دشوار است. بنابراین، مداخله در امور سودان به نفع شماری از کشورهای یادشده یا همه آن‌ها و حتی سایر طرف‌های ذی‌‌نفع در تحولات این کشور تمام خواهد شد. به همین دلیل، احتمال می‌رود طرف‌های مزبور برای حفظ یا تقویت منافع خود یا تلاش برای ایفای نقش در منطقه‌ای که کشورهای آن از ناامنی در مرزهای خود متاثر می‌شوند، در سودان مداخله کنند.

باید یادآوری کنیم که درگیری نظامی بین ژنرال عبدالفتاح البرهان و محمد حمدان دقلو مشهور به حمیدتی، «توافق چارچوب» و پروژه انتقال دموکراتیک در سودان را نابود کرد. در واقع، پروژه انتقال دموکراتیک زمانی پایمال شد که البرهان و حمیدتی در سال ۲۰۲۱، علیه انقلاب سال ۲۰۱۹ که رژیم عمر حسن البشیر را سرنگون کرد، کودتا کردند. از این رو، مسلم است حمام خونی که در افق سودان پدیدار است، پایان رویای زودگذر دموکراسی در سودان را رقم خواهد زد؛ به‌ويژه اینکه هر دو طرف درگیر یعنی ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع نه به روند دموکراتیک علاقه‌ای دارند و نه برای آن اهمیتی قائل‌اند؛ زیرا سلطه‌جویی و مافیاگرایی منافع آن‌ها را بیشتر تامین می‌کند.

همان‌گونه که قبلا اشاره کردیم، طولانی شدن درگیری نیروهای منطقه‌ای دور و نزدیک را به صحنه تحولات سودان وارد می‌کند. قدرت‌های بین‌المللی بزرگ که برای راه‌اندازی جنگ نفوذ توانایی‌های گسترده‌ای دارند، به درگیری در سودان از دورنمای وسیعی می‌نگرند که پهنه آن از هفت کشور همسایه هم گسترده‌تر است و به شبه‌جزیره عربستان می‌رسد که از سواحل سودان به سمت دریای سرخ که کریدور راهبردی برای عرضه نفت خلیج فارس و گذرگاه مهمی برای تجارت جهانی به شمار می‌رود، کمتر از ۳۰۰ کیلومتر فاصله دارد.

هرچه جنگ طولانی‌تر شود، پیامدهای ناگوار آن افزایش می‌یابد و کشورهای همجوار سودان آسیب بیشتری می‌بینند؛ زیرا به گفته کارشناسان ژئوپلیتیک، آنچه در سودان اتفاق می‌افتد، تا همیشه به داخل مرزهای این کشور محدود نخواهد ماند.

درگیری کنونی در سودان همه عناصر و ویژگی‌های یک درگیری آشکار را دارد که از جمله آن می‌توان به حضور هزاران جنگجو، مداخلات خارجی و منابع بزرگ مالی اشاره کرد؛ در حالی‌ که مردم سودان به عنوان قربانی اصلی این جنگ در تصمیم‌گیری هیچ نقشی ندارند.

برگرفته از روزنامه النهارالعربی